Doświadczenia emocjonalne w pierwszych latach życia mają ogromny wpływ na relacje społeczne naszych dzieci. Dzieci, które mają zapewnioną równowagę emocjonalną lepiej nawiązują i utrzymują relacje z rówieśnikami i dorosłymi. To pierwsze relacje kształtują ich osobowość, to kim są, kim się staną i jakie będzie ich rozumienie świata. Dzięki tym wczesnym relacjom niemowlęta i małe dzieci uczą się, jak być w związku, w jaki sposób zaspokoić swoje potrzeby oraz jak identyfikować i regulować emocje. Osoby, z którymi dziecko tworzy bliską relację budują rusztowanie, które jest podstawą do rozwoju umiejętności społeczno-emocjonalnych, takich jak: samoregulacja, empatia, pozytywne relacje z dorosłymi i rówieśnikami.
W jaki sposób możemy pomóc rozwijać umiejętności społeczno-emocjonalne?
- Pozwólmy przeżywać emocje, gdy dziecko jest zdenerwowane. Nie odsyłajmy go za karę do pokoju lub do kąta, bo wtedy dajemy mu sygnał, że jest samo z tymi trudnymi emocjami i nie może na nas polegać. W końcu nauczy się tłumić emocje, a gdy tłumimy emocje przestają one być pod naszą kontrolą i ujawniają się niekontrolowanie w stanie większego wzburzenia.
- Pokazujmy dziecku w jaki pozytywny sposób radzimy sobie z emocjami. Dzieci uczą się od nas, kiedy krzyczymy uczą się krzyczeć, kiedy mówimy z szacunkiem uczą się szacunku.
- Pielęgnujmy bliską i ufną relację. Niemowlęta uczą się regulować emocje poprzez bliski kontakt z rodzicem. Starsze dzieci też mają ogromną potrzebę bliskości, kiedy przeżywają ważne bądź trudne chwile. Mózg dziecka dojrzewa dzięki interakcjom. Gdy reagujemy na potrzeby naszych dzieci uczą się, że są bezpieczne. Poprzez bliską relację z rodzicem uczą się także komunikowania się, reagowania na wyzwania oraz rozpoznawania, doświadczania i regulowania swoich emocji.
- Akceptujmy uczucia naszego dziecka, nawet gdy są niewygodne. Kiedy nasze dzieci zobaczą, że rozumiemy jego emocje poczuje się lepiej i będzie bardziej skłonne do współpracy. Zamiast pocieszać mówiąc „nie płacz” powiedz „widzę, że płaczesz” „jest Ci smutno?” W ten sposób nauczymy dzieci, że emocje mogą nie być dobre ale nie są niebezpieczne. Gdy akceptujemy emocje dziecka, ono też uczy się je akceptować, a tym samym kontrolować zamiast je tłumić.
- Udzielajmy pozytywnych wskazówek. Zamiast karać pokażmy mu co może zrobić inaczej. Gdy ukarzesz dziecko w sytuacji, gdy nie zachowuje się ono tak jak sobie tego życzymy pokazujemy, że emocje, które doprowadziły ich do „niewłaściwego zachowania”, są złe. W takiej sytuacji dzieci starają się tłumić te emocje, a ich emocjonalny bagaż staje się coraz cięższy. To jeden z powodów, dla których kara rzeczywiście prowadzi do gorszego zachowania.
Pamiętajmy wszystkie dzieci są wyjątkowe, a naszym zadaniem jest dbanie o ich rozwój. Powinniśmy zapewnić dzieciom takie poczucie bezpieczeństwa, aby mogły maksymalnie wykorzystać swój potencjał, tak aby stały się silnymi, pewnymi siebie, odpowiedzialnymi, kreatywnymi i ciekawymi świata dorosłymi.
Pomocna literatura
Ilg F.L., Bates Ames L., Baker S.M., Rozwój psychiczny dziecka. Sopot 2018
Brazelton T.B., Sparrow J.D., Rozówój dziecka 0-3. Sopot 2020
Tyralik – Kulpa E., Uwaga! Złość. Szczecin 2020
Żuczkowska Z. A., Dialog zamiast kar. Podkowa Leśna 2013